Szafran Wisława, pseud. Jadwiga, Jadwiga Radzimska, Teresa, Wala, Wisia (1898–1988) harcmistrzyni, żołnierz Armii Krajowej.
Ur. 14 XII w Poznaniu, była córką Ignacego Szafrana (1858–1911), rzemieślnika, działacza ludowego, i Walentyny z Radzimskich (1866–1943), młodszą siostrą Heleny Szafran (zob., tu informacja o rodzinie).
Szkołę powszechną i średnią ukończyła S. w Poznaniu. Dn. 30 III 1913 wstąpiła do Drużyny Skautowej im. Wandy (od października t.r. II Drużyna Skautowa im. Królowej Jadwigi). W r. 1914 złożyła przyrzeczenie skautowe i pełniła do r. 1918 kolejno funkcje: zastępowej, plutonowej, przybocznej i drużynowej. Gdy 27 V 1915 niemieckie władze policyjne wydały zakaz prowadzenia w Poznaniu działalności skautowej, współorganizowała gry i zabawy prowadzone przez II Drużynę na poznańskiej Malcie. W l. 1915–17 uczyła dzieci języka polskiego, a w l. 1916–17 prowadziła półkolonie z ramienia Tow. Kolonii Wakacyjnych i Stacji Sanitarnych «Stella». Od r. 1917 pracowała w Poznaniu jako urzędniczka w Banku Wzajemnych Ubezpieczeń «Vesta». W maju t.r. została zaprzysiężona przez Stanisława Nogaja do tajnej POW Zaboru Pruskiego; brała udział w ćwiczeniach wojskowych i kursie sanitarnym, a od listopada do grudnia 1918 pracowała w jej biurze werbunkowym. Po rozwiązaniu przez władze niemieckie skautingu utworzyła t.r. z części dziewcząt z II Drużyny nową drużynę im. Henryki Pustowójtówny.
Dn. 26 XII 1918 uczestniczyła S. w powitaniu w Poznaniu Ignacego Paderewskiego. Po wybuchu powstania wielkopolskiego została 28 XII t.r. skierowana wraz z drużyną do obsługi telefonów w urzędach pocztowych, punktów sanitarnych, służby wyżywienia i zaprowiantowania. W powstaniu uczestniczyła do ustania walk 16 II 1919, następnie wróciła do pracy w «Veście». Na zjeździe kierowników drużyn harcerskich męskich i żeńskich w Poznaniu (29–30 III t.r.) została wybrana na instruktorkę drużyn żeńskich w powołanym wówczas Naczelnictwie Harcerskich Drużyn Wielkopolskich. Weszła też do pięcioosobowej delegacji harcerstwa wielkopolskiego na III Zjazd Naczelnej Rady Harcerskiej, 10–11 VII w Zwierzyńcu (pow. zamojski), na którym podjęto uchwałę o zjednoczeniu wszystkich organizacji dzielnicowych i powstaniu ZHP. Na Zjeździe Naczelnictwa Harcerskich Drużyn Wielkopolskich, 8–9 IX w Mosinie (pow. poznański), powierzono jej prowadzenie sekretariatu Naczelnictwa. W sierpniu i wrześniu zorganizowała i prowadziła pierwszy kurs instruktorek w Pożegowie koło Mosiny. Dn. 22 II 1920 została wybrana do pierwszego Zarządu Oddz. Wielkopolskiego ZHP oraz na kierowniczkę sekcji egzaminów Komendy Chorągwi Żeńskiej. Ukończywszy t.r. kurs dla pielęgniarek, pracowała jako wolontariuszka w szpitalach wojskowych w Poznaniu (sierpień) i Kościanie (wrzesień– grudzień). Mianowana 15 XII podharcmistrzynią, była w l. 1921–3 hufcową poznańskiego hufca harcerek. Uczestniczyła w Zlocie X-lecia Harcerstwa Wielkopolskiego, 19–23 V 1923, na poznańskiej Malcie. W Komendzie Wielkopolskiej Chorągwi Żeńskiej pełniła funkcje referentki organizacyjnej (1924), referentki prowincji (1925) i wizytatorki drużyn (1926–7). W wyniku zmiany systemu stopni instruktorskich została w r. 1928 harcmistrzynią. Była w l. 1928–9 pierwszą przyboczną komendantki Chorągwi, członkinią komisji prób na drużynową oraz ponownie referentką prowincji. W kwietniu 1929 prowadziła w Puszczykowie (pow. poznański) kurs dla kierowniczek kolonii. Dn. 5 XII t.r. uczestniczyła w konferencji w Warszawie, na której podjęto decyzję w sprawie rozdziału ZHP na organizację męską i żeńską. Na przełomie l. 1929 i 1930, lecząc się w Zakopanem, pracowała w Sromowcach Wyżnych (pow. nowotarski) w kierowanym przez Olgę Małkowską ośrodku pracy harcerskiej «Cisowy Dworek». Po powrocie do Poznania pełniła funkcję kierowniczki działu organizacyjnego Komendy Wielkopolskiej Chorągwi Harcerek (do 20 IV 1932), a następnie była jej komendantką (do 30 VI 1933). W tym czasie zorganizowała i prowadziła obóz zimowy w Zakopanem (28 XII 1932 – 14 I 1933) oraz wchodziła w skład komendy Zlotu Wielkopolskiej Chorągwi Harcerek w Puszczykowie (20–27 VI 1933). Uczestniczyła też w pracach organizacyjnych Międzynarodowej Konferencji Skautek (Wielkiej Rady), która odbyła się w sierpniu 1932 w Szkole Instruktorek na Buczu koło Skoczowa. W l. 1933–4 należała także do Zarządu Oddz. Wielkopolskiego ZHP i Rady Naczelnej ZHP. Od września 1933 była skarbniczką, a w l. 1934–6 również kierowniczką działu skarbowego w Komendzie Wielkopolskiej Chorągwi Harcerek. Od r. 1934 działała w komisji historycznej Zarządu Oddz. Wielkopolskiego ZHP; była przewodniczącą jej sekcji żeńskiej. Na Zlocie Jubileuszowym ZHP w Spale (11–25 VII 1935) została skarbniczką i członkinią Komendy Zlotu Harcerek, potem w Szkole Instruktorek w Buczu uczestniczyła w kursie administracyjnym i prowadziła zastęp starszoharcerski «Dziewięćsił». Wybrana w r. 1936 do Zarządu Okręgu Wielkopolskiego ZHP, ustąpiła z tej funkcji już w maju t.r. Zaprzestawszy pracy w «Veście», wyjechała do Kościeliska koło Zakopanego, gdzie została kierowniczką prewentorium dla młodzieży harcerskiej «Gniazdo Tatrzańskie». Od 1 IX 1938 pracowała w kierowanym przez siostrę Helenę Państw. Liceum Pedagogicznym w Inowrocławiu na stanowisku kierowniczki internatu. Działała tam również jako instruktorka Pogotowia Harcerek Chorągwi Pomorskiej.
Po wybuchu drugiej wojny światowej, we wrześniu 1939, organizowała S. z nauczycielami Liceum i harcerkami służbę ratowniczo-sanitarną Hufca Inowrocław, która przygotowywała kwatery oraz wyżywienie dla uchodźców z Prus Wschodnich, Gdańska i Bydgoszczy. W listopadzie t.r. nielegalnie opuściła Inowrocław i przeniosła się do siostry Zdzisławy do Lubonia koło Poznania. Została zaprzysiężona w ZWZ przez Adama Stefana Szmidta (pseud. Zabrzeski). Ukrywając się w Poznaniu, brała udział, m.in. z Ireną Tarnowską, w działalności tajnej Organizacji Harcerek. Doraźnie była łącznikiem Chorągwi Wielkopolskiej z Główną Kwaterą Szarych Szeregów w Warszawie. Razem z Marią Jędrzejewską, byłą dyrektorką poznańskiej Szkoły Pielęgniarstwa, zorganizowała w r. 1942 w Poznaniu tajny kurs ratownictwa sanitarnego dla członkiń Organizacji Harcerek. Zagrożona aresztowaniem, przedostała się z Ireną Śliwicką i Stefanią Cieślińską do Generalnego Gubernatorstwa. Otrzymała tam przydział do pionu legalizacji Oddz. I Komendy Głównej AK, gdzie m.in. kierowała komórką wytwarzającą fałszywe dokumenty. Współpracowała z Komendą Pogotowia Harcerek i jego komendantką Józefą Łapińską. Ukończyła kurs kwalifikacyjny na przyszłe kierownicze stanowiska w policji kobiecej. Brała udział w powstaniu warszawskim 1944 r., a po jego zakończeniu przebywała w obozie w Pruszkowie; następnie została wywieziona na prace przymusowe do Wrocławia.
Pod koniec lutego 1945 wróciła S. do wyzwolonego Poznania, a 1 V t.r. wznowiła pracę w Inowrocławiu jako kierowniczka internatu w Liceum Pedagogicznym; ponownie też podjęła działalność jako instruktorka w Pomorskiej Chorągwi Harcerek. We wrześniu 1947 osiadła ostatecznie w Poznaniu, gdzie 1 I 1948 została kwestorem i starszą księgową w Państw. Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Do r. 1949 działała w referacie gospodarczym oraz komisjach weryfikacyjnej i historycznej Wielkopolskiej Chorągwi Harcerek. Po odrodzeniu harcerstwa w r. 1956 pracowała krótko w komisji historycznej Wielkopolskiej Chorągwi Harcerstwa. Dn. 1 I 1959 przeszła na emeryturę. Zmarła 1 II 1988 w Poznaniu, została pochowana 4 II na cmentarzu w Puszczykowie. Była odznaczona m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1939), Krzyżem AK (1974), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975) i Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym (1975).
S. nie założyła rodziny.
Adamska A., Dziewczyny z AK – Wielkopolanki, P. 2006 s. 14, 76, 80; Encyklopedia konspiracji wielkopolskiej 1939–1949, P. 1998; Słownik biograficzny konspiracji pomorskiej 1939–1945, Tor. 1997 III (fot.); – Ferster A., Wiśka, „Motywy” 1984 nr 29 (fot.); Lissowski M., Harcerstwo poznańskie w pierwszym dziesięcioleciu, P. 1924; Miszczuk M., Bilans otwarcia. Odsłona II 1918–1920, „Harcerstwo” 1988 nr 8 s. 26; Nowak A., Skauci poznańscy w walce o polskość i niepodległość 1911–1920, P. 1994 s. 155 (błędne imię, fot.); Piotrowska-Szulczewska D., Wielkopolska Chorągiew Harcerek 1912 – 31 sierpnia 1939. Przyczynki – materiały – pogląd ogólny, P. 1992; Sikorski T. Harcerskie odznaki, Kr. 1991 s. 95; – Sprawozdanie Oddziału Wielkopolskiego ZHP za r. 1923, P. 1924 s. 9; toż za r. 1925, P. 1926 s. 9; toż za r. 1926, P. 1927 s. 18, 23; toż za r. 1928, P. 1929 s. 22, 24; toż za r. 1929, P. 1930 s. 28–9; toż za r. 1930, P. 1931 s. 28; toż za r. 1931, P. 1932 s. 27; toż za r. 1932, P. 1933 s. 4, 35, 40; toż za r. 1933, P. 1934 s. 3, 4, 27, 33, 46; toż za r. 1934, P. 1935 s. 4, 6, 39; toż za r. 1935 P. 1936 s. 4, 23; – „Harcerstwo” 1995 nr 9 s. 140, 1996 nr 10, 1997 nr 6 s. 87, nr 7–8 s. 112; „Wiad. Urzędowe” 1929 nr 4, 1933 nr 7; – Nekrologi: „Głos Wpol.” 1988 nr 27, „Kron. M. Poznania” 1989 nr 2 (z błędami); – Arch. Kom. Hist. Chorągwi Wpol. ZHP w P.: Oświadczenie Stanisława Nogaja z 18 V 1969, pismo Naczelnictwa ZHP z września 1938, sygn. L. dz. 2141/h; – Mater. w posiadaniu autora: Biogram S. oprac. przez Mariana Młodzikowskiego do „Harcerskiego słownika biograficznego” (mszp.); – Informacje siostrzeńca, Andrzeja Ostrowskiego z Zielonej Góry oraz Mariana Młodzikowskiego z P.
Janusz Wojtycza